Atatürk’ün yaptığı son fabrika açılışı neredeydi?

Cumhurbaşkanı Atatürk, ölümünden önce son olarak hangi fabrikanın açılışını gerçekleştirmişti? Cumhuriyet döneminin başlaması ile birlikte sanayileşme adımlarının önünü açan Atatürk ve yönetimi, gelişmiş bir Türkiye için elinden gelen tüm adımları atıyordu. Sanayileşmiş Avrupa’ya karşı medeniyet mücadelesi verilen o yıllarda yapılan her açılış ülkenin geleceği için umut demekti. Ulu Önder ölmeden önce Bursa’da katıldığı fabrika açılışı onun gerçekleştirdiği son açılış olacaktı.

Temeli 1935’te atılmıştı

Temeli 28 Kasım 1935’te dönemin başbakanı İsmet İnönü ve İktisat Vekili Celal Bayar tarafından atılan Bursa Merinos Fabrikası’nın 2 Şubat 1938’de Atatürk tarafından açılmasının 84. yılı. Sümerbank’a bağlı olarak kurulan tekstil fabrikalarından Gemlik Suni İpek Fabrikası ile Bursa Merinos Yünlü Sanayi Dokuma Fabrikası’nın, Türkiye’nin ilk sanayileşme atılımları çerçevesinde farklı bir yeri vardı; fabrikanın açılışı da Atatürk’ün yaptığı son açılış olmuştu.

‘Büyük Milli ihtiyaç’ vurgusu

Atatürk, Yalova’dan hareketle önce Gemlik’teki fabrikanın açılışını yapmış, geceyi Bursa’da Çelik Palas Oteli’nde geçirdikten sonra ertesi gün Merinos Fabrikası’nın açılışını gerçekleştirerek onur defterine şöyle yazmıştı:

“Sümer Bank Merinos Fabrikası, çok kıymetli bir eser olarak millî sevinci arttıracaktır. Bu eser yurdun, hususiyle Bursa bölgesinin endüstri inkişafına ve büyük millî ihtiyacın giderilmesine yardım edecektir”.

Başbakan Celal Bayar da yaptığı açılış konuşmasında; “Reisicumhurumuz, Şefimiz Atatürk’ün emirleri ile size hitap ediyorum. Bundan iki sene evvel, Atatürk rejiminin kıymetli evladı İsmet İnönü’nün azimkar ve kudretli eli ile temeli atılmış bu fabrikanın açılışını, büyük bir sevinç ile yapıyorum” sözlerine yer vermişti.

Avrupa’nın en büyük dokuma fabrikaları arasına girdi

Cumhuriyet tarihinin sembol işletmelerinden biri olan fabrika, Nuri Demirağ tarafından zamanının en gelişmiş teknolojisiyle iki yılda tamamlanmıştı. Devlet tarafından yurtdışında eğitilmiş Türk mühendislerin görev aldığı kuruluşta 1650 çalışanı ile günde 24 saat faaldi. İplik üreten işletme, 1944’te dokuma tesislerinin de ilavesiyle Ortadoğu ve Balkanlar’ın en büyük entegre yünlü kumaş fabrikası olmuş, Avrupa’nın ise en büyük yünlü dokuma fabrikaları arasına girmişti.

2004 yılında kapatıldı.. Bedelsiz devredildi

1960’larda Bursa ekonomisine en önemli katkıyı sağlayan kurum haline gelen bu işletme, 2004’te kapatıldı; arazisi ise Büyükşehir Belediyesi’ne bedelsiz devredildi. 1990’da açılan ve eski fabrikanın çeşitli makinelerinden, çalışanların kimlik bilgileri ve fotoğraflarından oluşan müze de kaybolup gitti.