İdeal Cumhuriyet Köyü Projesi ‘ni Atatürk mü çizdi?

İdeal Cumhuriyet köyü projesi nedir? İdeal Cumhuriyet köyü projesi nerede, İdeal Cumhuriyet Köyü Danimarka, İdeal Cumhuriyet köyü Örnekleri, Aydın, Brondby Bahçe şehri, Brondby Banliyösü, Bahçe Şehir nedir? gibi aramalarınıza yorumguncel.com’dan yanıt bulabilirsiniz.

İdeal Cumhuriyet köyü projesi hakkında

İdeal Cumhuriyet Köyü, Türkiye Cumhuriyeti’nde Mustafa Kemal Atatürk’ün yaşadığı dönemde Türkiye’de kırsal kalkınmayı güçlendirmek için atılmak istenen bir çok tasarlanmış adımlardan sadece birisidir. Atatürk’ün ‘Köylü miletin efendisidir’ şiarı onun için romantizm den ibaret değil, gerçekleştirilmesi önemli olan bir hedefin şifresiydi. Bu kapsamda Köy enstitüleri, Halk evleri, Halk odalaroı, halk kütüphaneleri gibi bir çok proje tasarlanmış bunlardan bazı hayata geçirilmiş bazıları da Atatürk’ün ölümünden sonra siyasi malzeme yapılmış ve bu Türkiye’yi ileri taşıyabilecek projeler rafa kalkmıştır. Ancak son günlerde İdeal Cumhuriyet Köyü projesine benzer bir yapılanmasının İskandinavya ülkelerinde yoğunlukla kullanıldığı ve bu projenin Mustafa Kemal Atatürk tarafından çizildiği ancak, İskandinav ülkelerinin uyguladığı ile ilgili haberler çıktı. Peki bu haberler ne kadar gerçeği yansıtıyor. Özellikle Danimarka’da bulunan Brondby Banliyösü’nün Cumhuriyetin ilk yıllarında uygulanmak istenen İdeal Cumhuriyet Köyü Projesine olan benzerliği açık ancak gerçekten Danimarkalılar bu bizim gerçekleştiremediğimiz projeyi kendi ülkelerinde uyguladılar mı?

İdeal Cumhuriyet Projesi nedir?

İdeal Cumhuriyet Projesi, Atatürk’ün Cumhurbaşkanlığı döneminde kırsal kalkınma için masaya getirilmiş ve yapılması öngörülmüş bir köy yapılaşma projesidir. Daire yerleşim planını öngören plan, küçük bir dairenin etrafında ondan daha büyük 4 daire ile genişleyen büyük bir daireden oluşmaktadır. Merkezden dışa doğru 6 yol ile ayrılan projede köylülerin yaşayabileceği ve tarım alanlarını hem koruyup hem de kolaylıkla işleyebileceği bir yapılar bütününü içeriyordu. Türk Tarih Kurumu kaynaklarında yer alan İdeal Cumhuriyet Köyü projesinde, okul, cami, köy konağı, sağlık ocağı, otel–han, çocuk bahçesi ve fabrika dahil toplam 43 yapı bulunuyordu. Plana göre köyün orta yerine yapılacak ‘anıt’ın etrafında sosyal tesisler, terzi, bakkal, berber gibi insanların ihtiyaçlarına hizmet edecek mekanlar yer alacaktı.

Neden uygulanamadı?

1937 yılında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk’ün önüne gelen ve Atatürk’ün de yapılması resmi yazılarla ilettiği proje, hem Atatürk’ün ölümü hem de ondan sonraki süreçte Dünya Savaşı’nın çıkması nedeniyle geri planda kaldı ve rafa kalktı. Dünya Savaşı sonrasındaki süreçte de DP ile CHP arasındaki siyasi çekişmeye sahne olan Cumhuriyet tarihi, o zaman kadar yapılmış olan Köy Enstitülerin de sonunu getirmişti. Böyle bir ortamda ideal Cumhuriyet köyü projesi’nin yapılma olanağı kalmamıştı. Ancak 1970’li yıllarda Aydın’ın Atça Beldesi’nde buna benzer bir proje gerçekleştirilmiş ve Türkiye’de günümüzün en planlı kenti olarak tanınmıştır.

Brondby Bahçe şehri ya da Brondby Banliyösü nerededir?

1937 yılında Türkiye’nin gündemine gelen bu yerel kalkınma projesi, Danimarka’nın Brondby Banliyösü’nde gerçekleştirildiği iddia edildi. Hatta ‘Atatürk tasarladı, Danimarkalılar yaptı’ başlığı ile servis edildi. Danimarka’da yer alan bu yapılar bütünü Brondby Banliyösü ya da Brondby bahçe şehir olarak biliniyor. 1964 yılında onaylanan proje bugünkü ihtişamlı görüntüsünü almıştır. Brondby Belediyesinin 50 yıl önce hayata geçirdiği projede yapılan her şey toplumsal anlam ifade etmektedir. Şehirden uzak bulunan evler kent hayatında uzaklaştırırken, büyük bahçeler aktiviteler için bolca yer anlamına gelir ve yüksek duvarlar gizliliği amaçlar. Evlerin çemberler içerisinde yakın olması ise sosyal etkileşimi sıkı tutmak için yapılmıştır.

Son günlerde haberlerde iddia edildiği gibi Brondby bahçe şehri, Atatürk’ün tasarladığı ve Danimarkalıların uyguladığı bir proje demek kısmen doğru, kısmen de hatalıdır. Atatürk tasarladı demek Türk insanı için yeniden yorumlanmasına katkı sağladı anlamına geliyorsa doğrudur. Ancak Danimarka’nın nereden esinlendiği sorusu da cevabı zor bir sorudur. Zira bu tasarımın aslı proje aslında 1898 yılında Lord Ebenezer Howard tarafından İngiltere’de geliştirilmeye başlanmış “Garden City” isimli bir şehir planlama metodudur. Bu proje ilk kez İngiltere’de denenmiştir. Hatta mimari tarihinde daha da geriye gidildiğinde benzer bir projenin 1602’de Tommaso Campanella tarafından yazılan The City of Sun adlı projenin de bulunduğu söylenebilir.

İdeal Cumhuriyet köyü projesi Atatürk’ün bir eseri mi?

1937 yılında Atatürk’ün uygulanmasını istediği İdeal Cumhuriyet Projesi ise bu ve benzeri projelerin Türk insanının ihtiyaçlarına göre yeniden yorumlanmasıdır. Ayrıca Türk Tarih Kurumu’nda halen aslı bulunan projenin Atatürk’ün çizdiğine dair bir kayıt da bulunamamıştır. Buna rağmen Türkiye için özel tasarım gerçekleştirilmesi nedeniyle konu Türkiye ile de özdeşleştirilebilir ama çıkış noktası Türkiye ya da Atatürk demek doğru değildir.