Atatürk’ün Modern Türkiye’yi Avrupa’ya Tanıtma Projesi: Karadeniz Gemisi Seyr-i Türkiye

Cumhuriyetin ilk yıllarında yeni kurulan bir devlet olan Türkiye’nin uygarlık yolunda attığı ilk adımların kuşkusuz eğitim hayatımızda örneklerini çokça gördük. Yurt dışına öğrenci göndermeler, ziraatı kalkındırma teşebbüsleri, bilim ve sanat sahasında atılan adımları hepimiz duyduk. Peki Cumhuriyet’in ilk yıllarında atılan bu fedakar adımların yanı sıra Atatürk’ün yeni Türkiye’yi dünyaya tanıtma projesi olan Seyr-i Türkiye projesini duymuş muydunuz? Seyr-i Türkiye, Karadeniz Gemisi Projesi, Atatürk’ün Avrupa’ya Türkiye’yi tanıtma projesi, ne derseniz deyin adına. Tek ortak noktamız bunun büyük bir fedakarlık ve başarılı bir proje örneği olduğu olsun.

Seyr-i Türkiye Gezisi

Cumhuriyetin kurulmasının ardından savaşların yaraları sarılırken bir yandan hiç vakit kaybetmeden yeni Türkiye dünyaya tanıtılmalıydı.  Çünkü Avrupa Türkiye’yi fesli, sarıklı ve medeniyetten bir haber bir ülke olarak tanıyordu. Bu algıyı değiştirmeli, Türkiye’nin güzelliklerini, eğitimli kadınlarını, sanat ve zanaatlarını dünyaya tanıtmanın vakti gelmişti. Yeni Cumhuriyet ile ülkenin refahı ve kalkınması için yapılacak çokça iş ve hayata geçirilecek sayısız proje vardı. İşte bu projelerden biri de Seyr-i Türkiye diğer adı ile Karadeniz Gemisi Projesi.

Bu özverili halkla ilişkiler projesi olan çalışmanın başında olan isim ise Gazi Mustafa Kemal Atatürk.

Seyr-i Türkiye fikri ne zaman ortaya atıldı? Nasıl planlandı?

Türkiye’nin imajının yenilenmesinin, olumsuz algıların ortadan kaldırılmasının vakti olduğunu düşünen Atatürk, bir şeyler yapılması gerektiğinin farkındaydı. Yeni Türkiye Cumhuriyetini dünyaya tanıtmak için düşünülen projeler Cumhuriyetin kurulmasından 3 yıl sonra bir fikir olarak ortaya atıldı. Mustafa Kemal Atatürk Seyr-i Türkiye projesinin üzerinde 1 yıl boyunca çalıştı. Amacı değişen Türkiye Cumhuriyetini tüm dünyaya tanıtmaktı. Ancak fikir olarak ortaya atılan proje maddi yetersizlikler sebebiyle rafa kaldırıldı.

Karadeniz Gemisi projesi yani Seyr-i Türkiye rafa kaldırılmasının ardından 1 yıl sonra Şubat 1926 yılında Ali Cenani Bey tarafından meclis gündemine yeniden getirildi. Türkiye’yi dünyaya tanıtmak için gezici bir sergi gemisini meclise öneren Ali Cenani Bey, proje için büyük bir bütçe ayrılması gerektiğini söyler. Bunun üzerine konu yeniden gündeme gelir ve çalışmalar başlar.

Seyr-i Türkiye Projesinin ilk adımları başlar

Proje bundan birkaç yıl önce Hollanda’dan satın alınan Karadeniz Gemisi üzerinde çalışmalar geliştirilir. Projeye göre 7 Haziran 1926 gününde başlayacak sefer ile 3 ay sürecek bir plan olarak hazırlanır. 12 Avrupa ülkesini gezecek olan Karadeniz Gemisi aynı zamanda bir sergidir.

Proje planına göre Karadeniz Gemisi İstanbul’dan ayrılacak, önemli limanlara uğrayacak ve ardından Akdeniz’e açılarak Leningrad’a kadar uzanacak bir seferdir.

Seyr-i Türkiye Gezisine kimler katıldı?

12 Haziran’da sefere başlayan Karadeniz Gemisi’nde İstiklal Marşı’mızın bestecisi Zeki Üngör ve ona eşlik eden Risayet-i Cumhur Orkestrası vardır. Sürekli hazır olarak bulunan orkestra ile yolculuk boyunca 16 balo düzenlenir. Gemide ayrıca Ticaret Odası Başkanı ve yetkilileri, siyaset, kültür, sanat insanlarının yanı sıra usta müzisyenler, yabancı dil bilen vatandaşlar da yer alır. Gemide toplamda mürettebat ile birlikte 300 kişi bulunmaktadır.

Gemi yalnızca Türkiye’nin modern yüzü olan insanları değil aynı zamanda Türkiye’nin gözde ürünleri ile de donatılır. Kütahya Çinilerinden, Hacıbekir Lokumlarına, Bursa Hereke kumaş ve halılarından kıymetli taşlara kadar her şey düşünülür.

Tüm hazırlıkların ardından Karadeniz Gemisi 12 Haziran 1926’da Karaköy limanından yola koyulur. Mustafa Kemal Atatürk Mudanya’da gemideki baloya katılır ve Bandırma’ya kadar sefere eşlik eder.

Karadeniz Gemisi hangi ülkeleri gezdi?

İstanbul Karaköy’de başlayan yolculuk önce Karadeniz’i dolaşır Batum, Odessa (Ukrayna), Konstanza  (Romanya) ve Varna(Bulgaristan)’yı dolaşır. Ardından Napoli, Marseille, Barcelona, Harves (Fransa), Londra, Liverpool (İngiltere)’u dolaşır. Daha sonra Amsterdam, Copenhag, Stockholm’u gezen Karadeniz Gemisi’nin son durağı ise Leningrad(Rusya) olur. Gidilen her limanda büyük bir ilgiyle karşılanır.

Geminin her durduğu limanda konser ve ziyafetler verilir. Tam da amaçlandığı gibi modern Türkiye’nin yüzünü Avrupa’ya tanıtmayı başaran Seyr-i Karadeniz Projesi (Karadeniz Gemisi Projesi) 5 Eylül 1926’da sonlanır.

Karadeniz Gemisi Projesi 86 gün, 22 saat sürer ve amacına ulaşan Türkiye’nin modern yüzlü insanları 5 Eylül 1926 yılında Karaköy limanına geri döner.