Merak Edilenlerde Bugün: Etrak-ı bi idrak ne demek?

30.10.2019
Merak Edilenlerde Bugün: Etrak-ı bi idrak ne demek?

Etrak-ı bi idrak ne demektir? Gibi soruların sıkça arama motorlarında arandığını görüyoruz. Peki Etrak-ı bi idrak ’ın anlamı nedir? Etrak-ı bi idrak Türk ne demektir? Osmanlı’da Türk olmak neden zordu? Osmanlı’da Türk demek yasak mıydı? Osmanlı Türkleri sevmez miydi? Gibi sorularınıza yorumguncel.com’da yanıt bulabilirsiniz.

Etrak-ı bi idrak ‘ın anlamı nedir?

Etrak-ı bi idrak Türk, yani idraktan ve anlayıştan yoksun Türk anlamına gelmektedir. Uzun zamandan bu yana Türkiye2nin kurulmasından sonra Türk kavramının Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde ciddi bir biçimde vurgulandığı ve topluma kendisinin kim olduğunu anlaması için birçok çaba gösterilmiştir. Bunun en büyük nedeni olarak ise Osmanlı’nın son dönemlerinde Türklerin Osmanlı’da öteki ya da bir yabancı gibi görülmesi ile ilgili olduğu iddia edilmiştir. Osmanlı Sarayında ve Osmanlı sarayına yakın edebiyatçılarda görülen Etrak-ı bi idrak yani ‘Anlayıştan yoksun’ olarak görülen kesim göçebe ve yerleşik hayat ile bağı zayıf olan Türkmenler için kullanılan bir tabirdir. Özellikle fakir ve kırsal yörede yaşayan ve Osmanlı’yı yönetenlere göre, ne saraya ne de imparatorluğa bir fayda sağladığı düşünülen kesimler için de kullandığı da düşünülmektedir.

Osmanlı’da Türklük kavramı

Osmanlı’da bu algıya sahip olan kesimin yöneten kadrosunun bakış açısı olduğunu söylemek yanlış olmaz. Zira her imparatorlukta yöneten kadronun yönetilene karşı bakışı genel hatları ile kendilerinin her şeyi daha iyi bildiği, yönetilenlerin ise hiçbir şeyden anlamadığı anlayışı üzerinedir. Hatta bunun daha ileri bir boyutu olarak yönetilen kesimin her şeyi bilmemesi gerektiği düşüncesi de bulunmaktadır. Buna litaratürde obskürantizm yani aydınlanmanın karşıtı, karanlık, insanların bilgilenmesini engellemek düşüncesidir. Osmanlı’nın da bir imparatorluk olduğunu ve seçkin kadrolarında zenginlik içerisinde yaşarken, kırsalda yaşayan köy halkını hor görmesi anlayışının var olduğu açıktır.

Etrak-ı bi idrak deyimi ve Obskürantizm

Bu anlayış Osmanlı’da ezelden beri var olan bir inanç değildi. Zira yükselen bir imparatorluk her zaman milleti ile birlikte yükselir. Osmanlı’nın da bu bakımdan yükseliş hatta duraklama dönemine kadar hor gören bir anlayışının güçlü olmadığını söyleyebiliriz. Osmanlı, yükselirken bu kof anlayışın daha derini Avrupa’da vardı. Skolastik düşüncenin temelinde yatan sebep de kuşkusuz feodal beylerin yönetilenlerden habersiz kalması ve gücü koruma refleksi ile doğrudan ilintilidir. Roma İmparatorluğu yıkıldıktan sonra Latince eğitimin sadece papalıkta ve din adamlarında olması da Papalığın gücünü yıllarca korumasını sağlamış, İncil’in herkesin okuyabileceği bir dile çevrilmesi ile bu güç zaman içerisinde yerle bir olmuştur.

Etrak-ı bi idrak’a benzer olumsuz deyimler

Osmanlı’nın son dönemdeki edebiyatının da halka yönelik değil de saraya yönelik olması şaşırtıcı olmasa gerektir. Osmanlı’da seşkin okullarda Fransızca eğitim görmek önemli bir nitelik olarak sayılmaktaydı. Elbette ki bu eğitimi alan kesim kırsalda yaşayanlar değildi. Aslına bakılırsa sarayın ağdalı ve anlaşılmaz dilini obskürantimz ile bağdaştırabiliriz. Farsça, Arapça ve Fransızca karşımı Osmanlıca dilinin de yerel halkın değil saray dili olması da bu nedenledir. Osmanlı’yı halkından koparan ve Ermeni, Rum ve Yahudi azınlıkların zenginleştiği, sanat icra ettiği süreçte elbette anlayıştan uzaklaştırılan kesim Türkler olmuştur. Belki de bu nedenledir ki Osmanlı’da Türk vurgusu önemsiz bir detaydı. Etrak- bi idrak gibi rus-i menhus,(Uğursuz Rus) engurus-i binamus, (Namussuz Macar)  laz-ı kaz (kaz akılı laz)  ve  kürd-i bi merd (Namert Kürt) gibi kalıplar da vardı. Bu halklara olumsuz kavramlar atfedilirken Araplara kutsal soy anlamına gelen ‘Nim seyyid’ denirken, Ermeniler için ise ‘Millet-i Sadıka’ deniliyordu.

Cumhuriyet ile birlikte gelen Türklük ve vatan bilinci

Mustafa Kemal Atatürk de gençliğinde Osmanlı’da var olan bu anlayıştan çok rahatsızdı. Namık Kemal ile başlayan Vatan ve Türklük anlayışından etkilenen Atatürk, Cumhuriyeti de bu değerler üzerine inşa etmenin önemini görmüş ve uygulamıştır. Bugün ülkemizdeki Türk ve Türklük bilincinin sağlanmasına ve Araplardan farklı bir toplum olduğumuzu yeniden Cumhuriyet döneminde milletçe hatırlamamızla ilgilidir.

Buna benzer merak edilen konular için Meraklıların Tarihi kategorimize göz atabilirsiniz.

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.

canlı tv izle