Şahmeran | Yılanların Anası Efsanesi Nedir?

Türlü rivayetlerin anlatıldığı, birçok dizi ve filme de konu olan Şahmeran, Fars kökenli bir efsanedir. Türk kültüründe ve topraklarında da oldukça önemli bir efsane olan Şahmeran birçok hikayeye de konu olmuştur. Figürün anlatımında çoğunlukla belden aşağısı yılan, üst bedeni ise bir kadın formundadır. Ancak bazı hikayelerde bu figürün üst bedeni erkek olarak da anlatılmaktadır.

Şahmeran Nedir?

Hikayelere sıkça konu olan Şahmeran, dünya üzerindeki tüm yılanların anası olduğu ve tüm yılanların ondan türediğine inanılır. Yerin yedi kat altında yaşadığı söylenen Yılanların Atası Şahmeran, tüm yılanlara da hükmetmektedir. Efsanelerin tümü ele alındığında şahmeran çoğunlukla kadın bir figür olarak anlatılır ve bu sebeple ona Yılanların Anası da denmektedir. Bazı örneklerde ise Şahmeran’ın erkek olduğu figürlere de rastlanmıştır. Günümüzde Mersin Tarsus’ta yaşadığı söylenen bu efsane uzun yıllarca yaşamış ve yalnızca bazı sebeplerle ölebilen bir canlıdır.

Şahmeran ve Lokman Hekim İlişkisi

Tüm efsanelerinde Şahmeran’ın yerin yedi kat altındaki sonsuz yeşillik ve sağlık dolu krallığına kabul edilen tek bir erkek vardır. Bu karakter Camsab olarak bilinir. Camsab arkadaşları ile ormanda bal dolu bir mağara bulur ve arkadaşları onun mağaraya inmesini ister. Mağaraya inen çocuk Camsab, mağarada balı çıkarır ve arkadaşlarına verir, ancak arkadaşları aç gözlülüğü ile bir kişiye daha pay edilmesini istemedikleri için Camsab’ı oradan bırakıp giderler. Tek başına mağaradan çıkamayan çocuk, duvarda küçük bir delik keşfeder. Bu deliğin ardından baktığında yeşillik dolu bir yer görünmektedir. Merakla oraya girmek isteyen Camsab geçebileceği boyut kadar elleri ile duvarı kazar. Delikten geçtiğinde onu belden aşağısı yılan, üstü güzel bir kadın olan Şahmeran karşılar. Efsanelerin bir çoğunda Camsab’ın Şahmeran’ın ilk aşkı olduğu söylenir ve yine efsaneye göre Şahmeran her derde deva olabilecek bir yaratıktır. Şahmeran’ın ilk aşkı olduğu söylenen kişinin çoğunlukla Lokman Hekim olduğu söylenir.

Camsab yani Lokman Hekim Şahmeran’ı bulduğunda yaralı haldedir ve yardıma ihtiyacı vardır. Lokman hekim onu oradan çıkartarak saraya götürür ve yaralarını iyileştirir. Bunun karşılığında her derde deva olacağı söylenen Şahmeran bütün tıp bilgisini onunla paylaşır. Öyle ki bugün bile kullanılan birçok tıp bilgisinin Şahmeran’dan geldiği düşünülmektedir. Bugün kullanılan tıp sembolü olan yılanın da Şahmeran olduğu söylenir.

Şahmeran’ın Ölümü

Analtılan bütün efsaneler Şahmeran’ın trajik ölümü ile son bulmaktadır. Bugün Mersin Tarsus’ta bulunan ve adını efsaneden alan Şahmeran Hamamı’nda öldüğü söylenen bu yaratığın ölümüne sebep olan kişi de Lokman Hekim’dir. Yine efsaneye göre Şahmeran’ı gören ve konuşan kişinin sırtı tıpkı yılan gibi pul pul olduğu söylenmiştir. Şahmeran’ın varlığından haberdar olan ve dönemin kralının hastalığına tek çare olacak kişinin o olduğuna inanan insanlar onun yerini bulmak için herkesi hamama çağırır.  Onu bulmanın tek yolunun olduğunu düşünen insanlar herkesin sırtını kontrol eder ve bu sayede onun yerini tek bilen kişi yani Lokman Hekim olduğu anlaşılır. Bulunduğunda Tarsus Kızılmurat ilçesindeki Şahmeran Hamamı’na götürülen Şahmeran, burada öldürülür.

Her derde deva olduğu söylenen Şahmeran’ı öldüren insanlar onu üç parçaya ayırır. Bu üç parçadan biri her derde deva olacak, ikincisi içen kişiyi öldürecek, üçüncüsünü içen kişi ise Şahmeran’ın tüm tıp bilgisine sahip olabilecekti. Efsaneye göre Camsab olarak anılan karakter bilgelik suyunu içer ve bugün bile adı anılan ilk tıp insanlarından biri olan Lokman Hekim’e dönüşür.

Birçok hikayeye konu olan Şahmeran popüler kültürde, Zülfü Livaneli’nin yönettiği bir film olan Şahmeran’da da anlatılmış, uyarlanan efsanede Şahmeran’ı Türkan Şoray canlandırmıştır.

Son olarak da bir Netflix dizisi olan ve Göbeklitepe ile ilişkilendirilen Atiye dizisine de konu olmuştur.

Kaynak: Kültür ve Yaşam