Zeybek oyunu nasıl doğdu? Tarihi ve hikayesi

Harmandalı zeybek farkı, Zeybek oyunu özellikleri, Zeybek halk oyunu, Zeybek nedir, Zeybek oyunu Nasıl Oynanır, Zeybek hareketlerinin anlamı, Zeybek oyunu nereye ait, hikayesi nedir, hangi yöreye aittir, hangi şehre aittir, hareketleri, çeşitleri gibi aramalarınıza YORUM GÜNCEL’den yanıt bulabilirsiniz.

Zeybek oyunu hakkında

Zeybek, Batı Anadolu yöresinde görülen halk oyunudur. Zeybek kendi içinde türlere ayrılmaktadır: Tek kişi tarafından ya da birkaç oyuncunun çember şeklinde dizilmesiyle oynanır. Zeybek, halkı koruyan cesur bir adamı temsil eder.

Zeybek oyunu türleri

• Ağır zeybek (Aydın Zeybeği olarak da adlandırılır.)
• Uzun olur (aman) efelerin pıçağı
• Beş yüz dirhem Şam Trablus kuşağı
• Serbest olur (aman) Anadolu uşağı
• Aşırdılar karlı (da) dağdan Keşiş’ten
• Bilmiş ol ki geçmiş olur iş işten
• Silâhı da elinde, kaması da belinde
• Yavrum İzmir yolunda ben bir güzele vuruldum
• Kaşıklı zeybek
• Kıvrak zeybek (Teke zeybeği)
• Kırık zeybek
• Toplu Güvende (Toplu olarak oynanan, eşlik ezgisi karcığar makamında olan, Balıkesir’e ait halk oyunudur.)
• Harmandalı
• Kerimoğlu Zeybeği

Zeybek’e şekil veren isim: Selim Sırrı Tarcan

96 yıl önce Beden eğitimi tarihimizin önemli isimlerinden Selim Sırrı Tarcan’ın yeni bir şekil verdiği zeybek dansı ilk kez İzmir’de Atatürk’ün karşısında oynandı. Selim Sırrı Bey Haftalık Mecmua Neşriyatı arasında yayımlanan “Yeni Zeybek Raksı” isimli broşürde bu olayın basındaki yankılarını şöyle aktardı.

“1925-13 Teşrinevvel Salı günü akşamı Reis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa Hazretleri İzmir’de Kız Muallim Mektebini teşrif buyurmuşlardı. Gazi Paşa tarafından ezhar olunan arzu üzerine terbiye-i bedeniye müfettiş-i umumisi Selim Sırrı Bey yetiştirdiği talebelerinden Mualla Hanım’la birlikte tertib ve ihya eylediği Zeybek raksını oynadılar. Bu o kadar cazib ve hoş bir manzara idi ki sahneden gözleri bir an ayırmak mümkün olmuyordu. Bilhassa Gazi Paşa Hazretlerinin mahzuziyeti çehrelerinde okunuyordu. Oyunu tekrar ettirdiler. Müteakkiben yanlarına davet edip Selim Sırrı Bey’e iltifat ettiler…”

Zeybek oyununun hikayesi

İzmir’de subayken zeybeklere ve zeybek oyunlarına ilgi duyan Selim Sırrı Bey, anılarında buraya kadar olan süreci şöyle anlatıyordu: “1313 (1896) senesinde Yunan aleyhimize ayaklanmıştı. Ben de o zaman henüz mektebden zabit çıkmış ve İzmir’e memur edilmiştim. Manisa’dan, Aydın’dan, Denizli’den akın akın gelen redifler İzmir’de toplanıyordu. Bu askerlerin hemen hepsi de çam bölmesi gibi iri yarı zeybeklerdi. Gündüzleri talim yapıyor, geceleri meşaleler yakarak zeybek oynuyorlardı. İşte bu seyrine doyulmaz merdane raksları o zaman görmüş ve hayran olmuştum. Meşrutiyetin ilanını müteakip İsveç’e terbiye-i bedeniye tahsiline gitmiştim. Halkın millî duygularını çok kuvvetli buldum. Halk şarkılarına ve danslarına fazla ehemmiyet verdiklerini gördüm… Orada karar vermiştim. Vatana avdette ilk işim millî raksların ihyasına çalışmak olacaktı.”

Zeybek oyunu ve Selim Sırrı bey

Devamını şöyle anlatır: “1916’da bir metot dahilinde başlangıç ve sonu malum, muayyen figürleri olan bir zeybek raksı vücuda getirmeğe karar verdim. Bunun için evvela zeybek türküleri içinde beğendiğim ‘Sarı Zeybek’ türküsüne daha canlı, daha neşeli bir beste yaptım. Sonra da 9/8’lik bir dans havası vücuda getirdim. Adına Selim Sırrı Zeybeği dedim.”