Gümüşler Manastırı : Kapadokya’da Tarihi Bir Kilise (Niğde)

02.12.2019

Günümüzde hala gizemini koruyan eski yaşamların beşiği Türkiye’den bir yeni eşsiz güzellik daha. Niğde – Gümüşler Manastırı hakkında merak ettiğiniz her şey için yorumguncel.com’da kalın.

Gümüşler Manastırı Hakkında

Dönemin en önemli din merkezlerinden biri olan Gümüşler Manastırı, İç Anadolu Bölgesi’nde bulunan Niğde ilçesinde bulunmaktadır. Gümüşler Köyü’nde yer alan bu yapı, Orta Çağ’da yapıldığı tahmin edilmekle birlikte MS. 8 ile 12.yy yılları arasında yaşandığı tahmin edilmektedir.

Gümüşler Manastırı’nın Özelliği

Ülke sınırları içinde bulunan en büyük manastırı olma özelliği gösteren Gümüşlük Manastırı Kapadokya Bölgesi’nde bulunmaktadır. Tıpkı yeraltı şehirleri gibi büyük bir kayanın oyulması ile yapılan bu yapı geçmişten günümüze en iyi korunmuş yapılar arasındadır. Ayrıca bu yapı Bizans sanatının Anadolu’daki en güzel eserlerinden biri olarak kabul edilir.

Gümüşler Manastırında neler var?

Büyük bir kayanın içine oyulmuş olan manastırı yüksekliği 14 metre olmakla birlikte avlunun genişliği 60 metredir. Kare bir avlu olarak tasarlanan yapıda avlunun etrafındaki mekanlardan oluşmaktadır. Bu mekanlarda ise mutfak, dehlizler, odalar ve kiliseden oluşmaktadır.

Kapadokya’da bulunan manastırlar bilim adamları tarafından ikiye ayrılmıştır. Yemekhaneli ya da trapezalı veya açık avlulu kiliseler olarak ikiye ayrılan yapılarda Gümüşler Manastırı açık avlulu kiliseler kategorisine dahil olmaktadır.

Gümüşler Manastırı ve Yeraltı Şehri

Manastıra ilk girişte tonoz şeklinde oyulmuş bir kapıdan geçildikten sonra kare avluya ulaşılmaktadır. Kare avlunun ortasında mezarlar ve erzak depoları bulunur. Girişteki avlunun sol tarafında yer altı şehri bulunur. Bu yer altı şehri ile iletişim için havalandırma kanalları ile birlikte megafon şeklinde haberleşme sistemi vardır. Yeraltı şehrinin tam karşısında dehlizler bulunmaktadır ve bu dehlizlerden sığınaklara ulaşılmaktadır. Herhangi bir saldırıya karşı değirmen taşı büyüklüğünde taş kapılar bulunmaktadır.

Gümüşler Manastırının En Önemli Yapısı Kilise

Gümüşler Manastırının en önemli yapılarından biri kuşkusuz ki kilisesidir. Hristiyanlığın başlangıcı olarak bilinen ilk insanların yaşadığı Derinkuyu Yer Altı Şehrine yakın olan bu yapı Hristiyanlığın gelişmeye başladığı dönemlerde yaşandığını göstermektedir. Manastırda bulunan kilisede dört serbest destekli kapalı Yunan hacı planlıdır. Kuzey haç kolunun kuzeyinde iki mezar nişi, naousun batısında beşik ve tonoz örtülü iki geniş mekanı bulunmaktadır.

Gülümseyen Meryem Ana Freski ve Daha Fazlası

İçinde birçok duvar resmi barındıran kilisenin duvarlarında üç ayrı ustanın çalıştığı tahmin edilmektedir. Son dönemlerde tartışma konusu haline gelen Gülümseyen Meryem Ana fraskini de bünyesinde barındıran manastıra ziyaretçi akını olmaktadır.

Ana apsisteki duvarlarda tahta oturan İsa figürü ve sağında iki melek bulunmaktadır. Orta şeritte Meryem ve havarilerin bulunmakla birlikte en alt şeritte ise Kayserili Büyük Baseleios, Nysa’lı Gregorios, Nazians’lı Gregorios gibi kilisenin babalarının freskleri bulunur.

İkinci sanatçının elinden çıktığı düşünülen ve kuzey haç kolunda yer alan fresklerde ise İsa’nın doğumu, Meryem’e müjde ve Tapınağa Takdim sahneleri işlenmiştir.

Naosa girişte ve güneyinde ise üçüncü sanatçıya ait olduğu tahmin edilen Meryem ve çocuk İsa ile iki yanında bulunan baş melekler (Gabriel ve Mikael) figürleri bulunmaktadır.

*Dipnot; Bir odanın duvarlarında işlenen av sahnelerinde Kapadokya örneğinin görünmeyişine dikkat edilmiştir. Son olarak Gümüşler Manastırı’nda bulunan duvar resimleri 1960’lı yıllarda Michel Gough tarafından onarılmıştır.